شفق قطبی (Aurora) یکی از پدیده‌های جوی کره زمین است. شفق قطبی پدیده ظهور نور‌های رنگین و متحرک در آسمان شب است و معمولاً در عرض‌های نزدیک به دو قطب زمین بر اثر برخورد ذرات باردار باد خورشیدی و یونیزه شدن مولکول‌های موجود در یون‌سپهر (یونوسفر) زمین به وجود می‌آید.
شفق قطبی اغلب به صورت پرده‌هایی از نور ظاهر می‌شود، اما آنها همچنین می‌توانند به شکل کمان یا مارپیچ باشند که اغلب از خطوط نیرو در میدان مغناطیسی زمین پیروی می‌کنند.
اغلب شفق‌های شمالی سبز رنگ هستند، اما گاهی اوقات رنگ صورتی را نیز می‌بینید و نمایشگر‌های قوی نیز ممکن است رنگ‌های قرمز، بنفش و سفید را نشان دهند که اغلب توسط تعقیب‌کنندگان شفق قطبی در سفر‌هایی بدین منظور دیده می‌شوند.
دلیل همه این رنگ‌ها در ترکیب جو سیاره زمین نهفته است.
سطوح مختلفی در جو زمین وجود دارد و هر کدام نقش متفاوتی را ایفا می‌کنند.
ما در تروپوسفر زندگی می‌کنیم که دورترین فاصله از خورشید را دارد و جایی است که ابر‌ها تشکیل می‌شوند، زیرا این قسمت از جو آب زیادی را در خود جای داده است.
هر چه بالاتر می‌روید فشار هوا کاهش می‌یابد و دما سردتر می‌شود تا اینکه در ارتفاع حدود ۱۰ کیلومتری به لایه استراتوسفر می‌رسید که در آن ازن وجود دارد و انرژی پرتوی فرابنفش خورشید را جذب می‌کند و آن را به گرما تبدیل می‌کند.
بالاتر از آن، لایه مزوسفر است که خوشبختانه بیشتر شهاب‌ها قبل از رسیدن به زمین در آن می‌سوزند. این لایه در ارتفاع حدود ۸۵ کیلومتری قرار دارد.
لایه بعدی ترموسفر نام دارد که در آن به ندرت هوا وجود دارد و این جایی است که شفق‌های قطبی در ارتفاع حدود ۵۰۰ تا ۱۰۰ کیلومتری بالا سر ما رخ می‌دهند. اگر چه زمانی که از روی زمین به شفق‌های قطبی نگاه می‌کنیم، اغلب به نظر می‌رسد که خیلی بیشتر از آنچه فکر می‌کنیم به ما نزدیک‌تر هستند، به خصوص وقتی از از بالای کوه آبیسکو (Abisko) و از کنار آتشفشانی با نام عجیب Eyjafjallajökull در کشور ایسلند آن را به تماشا می‌نشینیم.
جو (اتمسفر) ما از مواد شیمیایی بسیاری از جمله نیتروژن، اکسیژن، آرگون و کربن دی اکسید در مقادیر مختلف همراه با عناصر کمیابی دیگر از جمله بخار آب تشکیل شده است که همه آنها در سطوح مختلف جو ما وجود دارند.
علم به ما می‌گوید که گاز‌های مختلف در جو زمین هنگام برانگیختگی، رنگ‌های متفاوتی از خود بروز می‌دهند. به عنوان مثال هنگامی که الکترون‌های موجود در باد خورشیدی به اکسیژن برخورد می‌کند، رنگ سبز و زرد را بروز می‌دهد که شایع‌ترین رنگ شفق‌های قطبی است.
نیتروژن نیز موجب انتشار رنگ‌های آبی یا قرمز و گاهی صورتی می‌شود، در حالی که نئون آنها را نارنجی می‌کند.
اگر از دیدن تصاویر این پدیده زیبای نجومی شگفت زده شده‌اید و مشتاق هستید که از نزدیک به تماشای آن بنشینید، آنها در کشور‌های ایسلند و سوئد رایج هستند و با سفر به این کشور‌ها می‌توانید از این زیبایی بی‌نظیر لذت ببرید.
منبع: ایسنا
