دیسک گردن چیست؟ + علت ایجاد، انواع، علائم و روش‌های درمان • دیجی‌کالا مگ

در این مطلب قرار است درباره‌ی بیماری‌های دیسک گردن اطلاعاتی به دست آورید ولی اگر ابتدا کمی در‌باره‌ی ستون فقرات، نحوه‌ی ساخت آن و محل دیسک‌های گردنی بیشتر بدانید، بهتر از این مطلب بهره خواهید برد.

ستون فقرات ما از استخوان‌هایی به نام مهره تشکیل شده است. مهره‌ها بدن ما را صاف نگه می‌دارند و رشته‌ی نخاع را احاطه کرده و از آن محافظت می‌کنند. ستون مهره شبیه لوله‌ای است که در وسط آن مایع جریان دارد و از مغز شما تا انتهای ستون فقرات امتداد پیدا کرده است.

در بین مهره‌های گردن بالشتک‌های اسفنجی به نام دیسک گردن قرار دارند. دیسک‌های گردن هم آن را در یک راستا نگه می‌دارند و هم به آن اجازه می‌دهند که به آرامی از یک طرف به سمت دیگر بچرخد و به جلو به عقب خم شود. آن‌ها مانند ضربه‌گیر برای حرکات، پریدن، دویدن و سایر فعالیت‌هایی که ممکن است باعث ساییدگی مهره‌های شما می‌شوند عمل می‌کنند. دیسک‌های گردنی مهره‌های گردنی را محافظت می‌کنند. ناحیه‌ی گردنی نخاع شما حاوی اعصابی است که به بازوها، دست‌ها و قسمت بالایی بدن شما متصل می‌شوند.

پس دیسک‌های گردن بسیار در بدن اهمیت دارند و از بین رفتن سلامت آن‌ها به کیفیت زندگی ما لطمه جدی می‌زند. چیزی که در این نوشته به آن می‌پردازیم و عامه‌ی مردم به آن «دیسک گردن» می‌گویند در واقع «بیماری‌های دیسک گردن» هستند.

دیسک گردن چیست و به چه علت ایجاد می‌شود؟

هر یک از ما شش دیسک گردن ژل‌مانند، یکی بین هر دو مهره‌ی ستون فقرات گردنی داریم. دیسک گردن شوک و فشار را جذب کرده و از ساییده شدن استخوان‌های مهره به یکدیگر در حین حرکت گردن جلوگیری می‌کند.

هر دیسک از یک لایه‌ی بیرونی سخت اما انعطاف‌پذیر از رشته‌های غضروف در هم تنیده تشکیل شده است که به آن حلقه‌ی فیبروزوس (annulus fibrosus) گفته می‌شود. داخل این حلقه قسمت داخلی نرمی است که با یک ژل موکوپروتئینی به نام هسته‌ی پالپوسس (nucleus pulposus) پر شده است. این هسته‌ی مایع، خاصیت جذب ضربه را به دیسک می‌دهد. این خاصیت باعث می‌شود که مهره‌ها از ساییدگی در امان بمانند و عملکرد و انعطاف بهتری داشته باشند. در کودکان، دیسک‌ها حدود ۸۵ درصد از آب تشکیل شده‌اند. دیسک‌ها به طور طبیعی در طول فرآیند پیری شروع به از دست دادن هیدراتاسیون یا رطوبت و آب خود می‌کنند. برخی تخمین‌ها نشان می‌دهند که محتوای آب دیسک معمولاً تا سن ۷۰سالگی به ۷۰درصد کاهش می‌یابد، اما در برخی افراد دیسک می‌تواند خیلی سریع‌تر رطوبت خود را از دست بدهد.

مطالعات نشان می‌دهد که تعداد زیادی از بزرگسالان هیچ علامتی مربوط به بیماری دیسک ندارند، حتی اگر درصد بالایی از این بزرگسالان علائم تحلیل رفتن دیسک را در MRI در جایی از ستون فقرات نشان دهند. یک مطالعه نشان داد که حدود نیمی از افراد در اوایل دهه‌ی ۲۰ زندگی خود شروع به نشان دادن برخی از علائم تحلیل دیسک در MRI می‌کنند. مطالعه‌ی دیگری نشان داد که حدود ۷۵درصد از افراد زیر ۵۰ سال و بیش از ۹۰درصد از افراد بالای ۵۰ سال دچار تحلیل دیسک هستند.

۹۸۴,۲۷۰

۴۷۰,۰۰۰

تومان

۸۸,۰۰۰

۲۳,۸۹۰

تومان

بررسی انواع دیسک گردن

هنگاهی که دیسک آب خود را از دست می‌دهد، حالت بالشتکی آن کمتر و بیشتر مستعد ترک و پارگی می‌شود. دیسک قادر به ترمیم خود نیست زیرا منبع خون مستقیم ندارد و در عوض مواد مغذی و متابولیت‌ها را از طریق انتشار از مهره‌های مجاور از طریق صفحات انتهایی غضروفی دریافت می‌کند. به این ترتیب، پارگی دیسک یا بهبود نمی‌یابد یا بافت اسکار ضعیف‌تری ایجاد می‌کند که پتانسیل شکستن مجدد را دارد. گاهی فضای بین مهره‌ها باریک می‌شود و ریشه‌های عصبی فشرده می‌شوند.

این آسیب می‌تواند به یکی از صورت‌های زیر بروز یابد:

•  فتق دیسک (herniated disc)؛
•  بیرون‌زدگی دیسک (prolapsed disc)؛
•  ترک دیسک (ruptured disc).

بیماری دژنراتیو دیسک گردن هم از نظر فنی یک بیماری نیست، بلکه توصیفی از فرآیند تحلیل رفتن است که دیسک‌های واقع در ستون فقرات گردنی در طول زمان و با افزایش سن طی می‌کنند. اساساً همه‌ی افرادی که به اندازه‌ی کافی عمر می‌کنند دچار دیسک‌های تحلیل رفته خواهند شد. بیماری‌های دیسک که در ستون فقرات گردنی ایجاد می‌شود، می‌تواند در هر یک از دیسک‌های گردنی رخ دهد، اما احتمال وقوع آن در مهره‌های C5-C6 کمی بیشتر است.

دیسک‌های بین مهره‌ها حاوی یک ماده ژل‌مانند در مرکز خود هستند. قسمت بیرونی هر دیسک از غضروف فیبری تشکیل شده است که ژل را در خود نگه می‌دارد. وقتی قسمت بیرونی پاره یا شکافته می‌شود، ژل ممکن است بیرون بزند. این اتفاق به معنای فتق دیسک است.

فتق دیسک را «دیسک پاره شده» یا «دیسک بیرون زده» نیز می‌نامند. می‌توانید آن را مانند دوناتی تصور کنید که فیلینگ آن بیرون زده است.

تشخیص اینکه دقیقاً چه چیزی باعث فتق دیسک گردن می‌شود دشوار است. اغلب به مرور و بدون هیچ دلیل مشخصی بروز می‌کند. اما گاهی اوقات می‌توان دلیل را به موارد زیر محدود کرد:

• سن: سایش و پارگی دیسک مقدمه‌ی فتق است. هنگامی که جوان هستیم، دیسک‌های ما مقدار زیادی آب در خود دارند. اما با گذشت زمان با افزایش سن، میزان آب کاهش می‌یابد. آب کمتر در دیسک‌ها به این معنی است که انعطاف کمتری دارند.  این بدان معناست که وقتی حرکت می‌کنید، می‌پیچید یا می‌چرخید، احتمال پارگی یا فتق آن بیشتر است. در افراد مسن‌تر، دیسک با نیروی کمتری پاره می‌شود.
• ژنتیک: فتق دیسک نیز می‌تواند از خانواده‌ به ارث برسد.
• حرکات ناگهانی: حرکت یکباره می‌تواند باعث بروز این مشکل شود.
• فشار ناگهانی: اگر جسم سنگینی را بلند کنید یا بالاتنه خود را خیلی سریع بچرخانید یا بپیچانید، ممکن است به دیسک آسیب بزنید.

۱,۲۸۸,۰۰۰ تومان

دیسک گردن خفیف

دیسک خفیف زمانی اتفاق می‌افتد که در دیسک بین مهره‌های گردن دچار آسیب جزئی شده باشد. این آسیب می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله افزایش سن، آسیب‌های ناگهانی، وضعیت بدنی نامناسب و فعالیت‌های تکراری رخ دهد.

علائم و شدت دیسک گردن خفیف ممکن است در افراد مختلف متفاوت باشد. برخی از علائم شایع آن درد گردن ثابت یا درد تیرکشنده است که با حرکت گردن تشدید شود. گرفتگی گردن، محدودیت در حرکت گردن، درد شانه و بازو و بی‌حسی یا گزگز از علائم دیگر است.

دیسک گردن حاد

دیسک گردن حاد به پارگی ناگهانی و شدید دیسک بین مهره‌های گردن گفته می‌شود. این پارگی موجب آزاد شدن مواد داخل دیسک و فشار بر ریشه‌های عصبی خارج شده از ستون فقرات می‌شود.

آسیب‌های ناگهانی ناشی از تصادفات رانندگی، سقوط از ارتفاع و ضربه‌های مستقیم به گردن شایع‌ترین دلایل پارگی دیسک هستند.

حرکات ناگهانی و شدید در اثر بلند کردن اجسام سنگین به طور ناگهانی یا چرخش ناگهانی گردن هم می‌تواند باعث پارگی دیسک شود.

علائم دیسک حاد درد شدید و تیز در گردن است. این درد معمولاً به یک سمت گردن منتشر و با حرکت گردن تشدید می‌شود. این درد تیرکشنده است و احتمالا به از گردن به سمت شانه، بازو و حتی انگشتان دست منتشر می‌شود.

احساس بی‌حسی یا گزگز در ناحیه گردن، شانه، بازو و دست‌ها از دیگر علائم شایع است. ضعف عضلانی در بازوها یا دست‌ها ممکن است رخ دهد و حرکت گردن به دلیل درد و اسپاسم عضلانی محدود می‌شود.

۱,۸۰۰,۰۰۰ تومان

عوارض دیسک گردن شدید

زمانی که دیسک بین مهره‌های گردن به شدت آسیب دیده و به ریشه‌های عصبی یا نخاع فشار وارد کند، عوارض جدی‌تری به همراه خواهد داشت. این عوارض می‌توانند بر کیفیت زندگی فرد به شدت تأثیرگذار باشند.

ممکن است ضعف شدید در بازوها، دست‌ها یا پاها ایجاد شود که انجام فعالیت‌های روزمره را دشوار کند. احساس بی‌حسی یا گزگز ممکن است به طور دائمی در قسمت‌های مختلف بدن، از جمله دست‌ها، پاها و تنه، ایجاد شود. در موارد شدید، فشار بر روی نخاع می‌تواند باعث اختلال در کنترل روده و مثانه شود. آسیب به نخاع می‌تواند باعث مشکلات تعادل و راه رفتن شود. درد شدید و مزمن در گردن، شانه‌ها، بازوها و دست‌ها ممکن است به طور دائمی باقی بماند.

دیسک گردن شدید ممکن است باعث تنگی کانال نخاعی شود که بر نخاع فشار وارد و علائم جدی‌تری ایجاد می‌کند. در موارد نادر و شدید، دیسک گردن می‌تواند باعث فلج کامل یا جزئی شود.

آشنایی با علائم و نشانه‌های انواع دیسک گردن

در مواردی این بیماری باعث ایجاد درد می‌شود. افراد بیشتر در سنین ۳۰ تا ۵۰ سالگی این نوع درد دیسک را تجربه می‌کنند. دیسک گردن شایع است و در مردان بیشتر از زنان رخ می‌دهد.

هنگامی که علائم بیماری دیسک مزمن می‌شود، درد یا علائم دیگر احتمالاً به شرایط مرتبط با تحلیل دیسک مانند فتق دیسک، استئوآرتریت یا تنگی نخاع مربوط می‌شود. بسته به علت، درد ممکن است موقتی باشد یا مزمن شود. برای مثال، درد ناشی از فتق دیسک احتمالاً در نهایت به خودی خود از بین می‌رود، اما درد ناشی از استئوآرتریت ممکن است به درمان مزمن نیاز داشته باشد.

علائم دیگر می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• بی‌حسی یا سوزن‌سوزن شدن در شانه یا بازو که ممکن است تا انگشتان شما پایین بیاید؛
• ضعف در دست یا بازو.

علائم دیسک گردن حاد

اگر نخاع تحت فشار باشد ممکن است علائم جدی‌تری داشته باشید، از جمله:

• تلو تلو خوردن یا راه رفتن ناهنجار؛
• سوزن سوزن شدن یا احساس شوک مانندی که از بالاتنه وارد پاها می‌شود؛
• مشکلات استفاده از دست‌ها و بازوها برای مهارت‌های حرکتی ظریف؛
• از دست دادن تعادل و هماهنگی.

۲۳۰,۰۰۰

۱۷۴,۹۹۰

تومان

عوامل خطر‌زا برای بیماری دیسک گردن

در حالی که تقریباً همه در نهایت با افزایش سن به بیماری دژنراتیو دیسک گردن مبتلا می‌شوند، عواملی وجود دارند که می‌توانند احتمال بروز زودتر یا علامت‌دار شدن آن را افزایش دهند. این عوامل خطرزا شامل موارد زیر است:

• ژنتیک: برخی از مطالعات روی دوقلوها نشان می‌دهد که ژنتیک نقش مهم‌تری نسبت به سبک زندگی در تعیین زمان بروز بیماری دیسک گردن و دردناک شدن آن دارد.
• چاقی: وزن با خطر ابتلا به بیماری دیسک گردن مرتبط است.
• سیگار کشیدن: این عادت می‌تواند مانع از رسیدن مواد مغذی به دیسک‌ها شود و باعث شود سریع‌تر دهیدراته‌ شوند.

علاوه بر این، آسیب به ستون فقرات، مانند فتق دیسک در گردن، گاهی اوقات می‌تواند باعث شروع یا تسریع بیماری‌های دیسک گردن شود. شایع‌ترین و بارزترین علائم بیماری دژنراتیو دیسک گردن، درد و گرفتگی است. هنگامی که یکی از این بیماری‌های دیسک روی یک یا چند اعصاب از طناب نخاعی فشار می‌آورد، ممکن است درد، بی‌حسی یا ضعف در امتداد شانه، بازو و دست خود نیز داشته باشید.

دیسک گردن را چگونه درمان کنیم؟

گردن درد ممکن است به خودی خود یا با مراقبت و استراحت پس از چند هفته بهبود یابد. اگر برای درمان دیسک آن به جراحی نیاز باشد، ممکن است از سه ماه تا یک سال طول بکشد تا استخوان بهبود یابد. هنگامی که گردن‌درد شما کاهش یافت، به شما بستگی دارد که ستون فقرات خود را در وضعیت خوبی نگه دارید تا بتوانید از ناراحتی در آینده جلوگیری کنید. مراقب وضعیت بدن خود باشید و همیشه گردن خود را صاف و پشت خود را در وضعیت درست نگه دارید. مراقبت درست، احتمال عود درد را کاهش می‌دهد.

درمان‌های غیر جراحی دیسک گردن

بیشتر دردهای این بیماری را می‌توان بدون جراحی درمان کرد. در بسیاری از موارد، بدن به مرور زمان خود را ترمیم می‌کند. برخی از روش‌های درمان گردن درد مزمن عبارت‌اند از:

• دارودرمانی از جمله داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن و ناپروکسن به کاهش درد و التهاب کمک می‌کنند. در موارد شدیدتر، پزشک ممکن است داروهای قوی‌تری تجویز کند. شل‌کننده‌های عضلانی هم برای کاهش اسپاسم عضلات گردن تجویز می‌شوند.
• فیزیوتراپی شامل تمرینات خاصی است که به تقویت عضلات گردن، افزایش دامنه حرکتی و بهبود وضعیت بدنی کمک می‌کند. کشش‌های ملایم گردن، تقویت عضلات گردن و شانه، بهبود وضعیت بدنی و کاهش فشار روی دیسک گردن از عواید این درمان است.
• تزریق اپیدورال داروی ضد التهاب قوی به فضای اطراف نخاع تزریق می‌شود تا درد و التهاب را کاهش دهد.
• خرید گردنبند برای دیسک گردن و استفاده از آن به مدت کوتاه می‌تواند به کاهش حرکت گردن و کاهش درد کمک کند. اما استفاده طولانی مدت از گردنبند طبی توصیه نمی‌شود زیرا می‌تواند باعث ضعف عضلات گردن شود.
•  برخی درمان‌های مکمل مانند ماساژ درمانی و چند حرکت یوگا برای رفع گردن درد نیز ممکن است به تسکین بیماری دیسک کمک کنند، اما شواهد علمی کافی در مورد اثربخشی آن‌ها وجود ندارد.

درمان جراحی دیسک گردن

چه زمانی به جراحی نیاز است؟ وقتی روش‌های درمانی غیرجراحی مانند دارو، فیزیوتراپی و تزریق برای تسکین درد و بهبود عملکرد گردن موثر نباشند و علائم همچنان پیشرفت کنند، ممکن است جراحی به عنوان گزینه‌ی درمانی در نظر گرفته شود. به طور کلی، اگر علائم درد شدید و مزمن، ضعف عضلانی، بی‌حسی یا گزگز در بازوها، دست‌ها یا پاها، اختلال در عملکرد روده یا مثانه را تجربه می‌کنید ممکن است به دخالت جراح نیاز داشته باشید. مانند هر عمل جراحی دیگری، جراحی دیسک گردن نیز با برخی عوارض همراه است. تصمیم‌گیری برای انجام جراحی دیسک گردن یک تصمیم مهم است. قبل از تصمیم‌گیری، حتماً با پزشک خود در مورد مزایا و معایب جراحی، خطرات احتمالی و گزینه‌های درمانی دیگر صحبت کنید.

چندین نوع جراحی برای درمان دیسک گردن وجود دارد که انتخاب روش مناسب به شدت آسیب، محل دیسک آسیب‌دیده و شرایط خاص بیمار بستگی دارد. برخی از رایج‌ترین روش‌های جراحی عبارت‌اند از:

• دیسککتومی: در این روش، قسمت بیرون‌زده دیسک که به عصب فشار می‌آورد، برداشته می‌شود.
• لامینکتومی: در این روش، بخشی از مهره که بر روی عصب فشار وارد می‌کند، برداشته می‌شود تا فضای بیشتری برای عصب ایجاد شود.
• فیوژن ستون فقرات: در این روش، دو یا چند مهره به هم متصل می‌شوند تا استحکام ستون فقرات افزایش یابد. این روش معمولاً زمانی استفاده می‌شود که ستون فقرات ناپایدار باشد.

حرف آخر

دیسک گردن مشکلی شایع است که می‌تواند به دلایل مختلفی مثل آسیب، افزایش سن و وضعیت بدنی نامناسب ایجاد شود. علائم دیسک گردن از درد خفیف تا فلج کامل متغیر است و به شدت آسیب و محل آن بستگی دارد. درمان این بیماری به شدت علائم و علت اصلی بستگی دارد. در بسیاری از موارد، درمان‌های غیر جراحی مانند استراحت، دارو، فیزیوتراپی و تزریق می‌توانند موثر باشند. اما در موارد شدید، جراحی ممکن است تنها گزینه‌ی درمانی باشد. مهم‌ترین نکته این است که در صورت بروز علائم دیسک گردن، به خصوص درد شدید و مزمن، ضعف عضلانی یا اختلال در حس، به پزشک مراجعه کنید. تشخیص زودهنگام و درمان مناسب می‌تواند به جلوگیری از پیشرفت بیماری و کاهش عوارض آن کمک کند. دیسک گردن یک مشکل قابل درمان است و با تشخیص زودهنگام و درمان مناسب، می‌توان به بهبودی کامل دست یافت.

منبع: Spine-health