دلایل، علائم، انواع و روش‌های درمان • دیجی‌کالا مگ

قوز کمر یکی از آن مشکلات شایعی است که احتمال دارد برای ستون فقرات انسان رخ بدهد. دلیل بروز این ناهنجاری می‌تواند به عوامل مختلفی چون اختلالات ژنتیکی و وضعیت بدنی نامناسب مرتبط باشد. عدم درمان کیفوز ممکن است باعث بروز عارضه‌های غیر قابل بازگشت و همینطور جدی‌تری شود. از آنجاییکه آشنایی با علل، علائم و روش‌های درمانی قوز کمر می‌تواند به شما کمک کند تا علاوه بر درمان این عارضه از پیشرفت آن هم جلوگیری کنید، در این مطلب از دیجی‌کالا مگ این ناهنجاری را به طور کامل مورد بررسی قرار می‌دهیم. پس با ما همراه باشید.

قوز کمر چیست؟

قوز کمر که با نام‌های کیفوز (Kyphosis) و پشت گرد هم شناخته می‌شود نوعی اختلال جسمانی است که در آن قسمت بالایی ستون فقرات فرد مبتلا حالتی منحنی و گرد پیدا می‌کند. ناحیه‌ی فوقانی ستون فقرات به طور طبیعی دارای انحنای بسیار جز‌ئی و کمی است تا بتواند وزن و ضربه را تا حد زیادی تحمل کند. قوز کمر زمانی اتفاق می‌افتد که استخوان‌های ستون فقرات بد شکل شوند و این انحنای طبیعی به طرز غیرمعمولی و اغراق‌آمیزی گردتر و خمیده‌تر به نظر برسد. در بیشتر مواقع، کیفوز مشکلات جدی و سختی را برای سلامتی بدن انسان به وجود نمی‌آورد اما ممکن است اعتماد به نفس فرد را تحت تاثیر قرار دهد یا در شرایط ویژه‌ای باعث بروز مشکلات تنفسی و درد شود.

دلایل ایجاد قوز کمر چیست؟

ستون فقرات انسان از استخوان‌هایی به نام مهره تشکیل شده است که با قرار گرفتن بر روی هم به حفظ تعادل، انعطاف‌پذیری و ثبات بدن انسان کمک می‌کنند. کیفوز زمانی رخ می‌دهد که این مهره‌ها شکل مستطیلی خود را از بدهند؛ عوامل زیر می‌توانند به عنوان علت قوز کمر شناخته شوند.

• بروز شکستگی در ستون فقرات
• پوکی استخوان یا کاهش تراکم استخوان‌ها
• بیماری‌های دژنراتیو ستون فقرات مانند آرتریت و دژنراتیو دیسک
• وارد شدن ضربه یا آسیب به ستون فقرات
• ابتلا به بیماری لغزش دیسک و نامرتب شدن مهره‌های کمر
• اسکولیوز یا انحنای غیرمعمول ستون فقرات
• عدم رشد استخوان‌های ستون فقرات جنین در رحم مادر
• داشتن عادات آسیب‌زننده بر ماهیچه‌های بدن و ستون فقرات

موارد زیر نسبت به دلایل بالا شایع نیستند؛ با این حال می‌توانند باعث بروز ناهنجاری قوز کمر شوند:

• ناهنجاری‌های مادرزادی مانند اسپینا بیفیدا (مهره شکاف)
• بروز بیماری تومور ستون فقرات
• ابتلا به بیماری‌های بافت همبند
• ابتلا به بیماری دیستروفی ماهیچه‌ای
• ابتلا به بیماری فلج اطفال

۲۲ %

۲۰۵,۰۰۰

۱۵۹,۹۹۰ تومان

بررسی انواع قوز کمر

بیماری کیفوز یا همان قوز کمر می‌تواند به دلایل مختلفی بروز پیدا کند، در نتیجه کاملا طبیعی است که انواع مختلفی هم داشته باشد. در زیر گونه‌های مختلف این ناهنجاری را معرفی کرده‌ایم.

کیفوز وضعیتی (Postural kyphosis)

شایع‌ترین نوع قوز کمر، کیفوز وضعیتی است که معمولا در دوران نوجوانی انسان رخ می‌دهد. خم شدن بیش از حد و داشتن وضعیت بدنی نامناسب باعث کشیدگی رباط‌ها و عضلاتی می‌شود که مهره‌های ستون فقرات را در جای خود نگه می‌دارند. بروز این مشکل می‌تواند باعث منحنی و گرد شدن قسمت بالایی ستون فقرات و رشد نا به هنجار آن شود. کیفوز وضعیتی در کودکان و نوجوانان دختر بیشتر از پسرها دیده می‌شود.

کیفوز شوئرمن (Scheuermann’s kyphosis)

این نوع قوز کمر زمانی رخ می‌دهد که مهره‌های ستون فقرات نسبت به آنچه که انتظار می‌رود شکل متفاوتی پیدا کنند. مهره‌های این بخش از بدن مستطیلی شکل هستند اما با بروز ناهنجاری کیفوز شوئرمن آن‌ها ظاهری گوه‌ای شکل پیدا می‌کنند. همین موضوع باعث می‌شود که استخوان‌ها به هم فشار بیاورند و ستون فقرات بیش از حد به سمت جلو خم شود. کیفوز شوئرمن هم درست مانند کیفوز وضعیتی بیشتر در نوجوانان دیده می‌شود اما بر خلاف آن ممکن است با گذشت زمان وضعیت بدتری پیدا کند. همچنین باید بدانید که این نوع کیفوز می‌تواند با درد در هنگام انجام فعالیت‌های مختلف، نشستن و ایستادن برای طولانی مدت همراه باشد. تغییر وضعیت بدنی یا تلاش برای صاف کردن کمر کیفوز شوئرمن را از بین نمی‌برد چرا که مهره‌های ستون فقرات به طور کلی توانایی انعطاف‌پذیری خود را از دست داده‌اند.

کیفوز مادرزادی

کیفوز مادرزادی نوع دیگری از ناهنجاری قوز کمر است که فرد از بدو تولد به آن مبتلا می‌شود. این اختلال زمانی رخ می‌دهد که ستون فقرات فرد به خوبی و به طور کامل در رحم مادر رشد پیدا نکند. وضعیت کیفوز مادرزادی با افزایش سن و رشد بدن بدتر می‌شود به همین دلیل پیشنهاد پزشکان این است که با انجام عمل جراحی در دوران کودکی از پیشرفت این نوع قوز کمر جلوگیری شود.

هایپرکیفوز (Hyperkyphosis)

هایپرکیفوز در واقع به انحنای شدید ستون فقرات به سمت سمت جلو گفته می‌شود و زمانی اتفاق می‌افتد که وضعیت قوز کمر شما در بدترین حالت خودش قرار بگیرد. در حالت طبیعی ستون فقرات بین ۲۰ الی ۴۵ درجه انحنا دارد اما ابتلا به هایپرکیفوز این انحنا را بیش از ۵۰ درجه می‌کند. این نوع قوز کمر برای افرادی که بالای ۴۰ سال سن دارند بیشتر رخ می‌دهد و با گذشت بدتر می‌شود. هایپرکیفوز در بسیاری از مواقع با کمر درد شدید همراه است به همین دلیل متخصصین انجام بهترین ورزش برای درمان کمردرد را به مبتلایان آن پیشنهاد می‌کنند.

کیفوز گردن (Cervical kyphosis)

کیفوز گردن یا همان قوس گردن نوع دیگری از قوز کمر است که در آن مهره‌های ستون فقرات گردنی یا همان قسمت پایین سر تا قسمت بالایی پشت از حالت طبیعی و عادی خود خارج می‌شوند و به سمت جلو انحنا پیدا می‌کنند. این عارضه با درد و همینطور کاهش محدودیت حرکتی در ناحیه‌ی گردن همراه است و با فرسودگی دیسک‌های بین مهره‌ای گردن و تحلیل آن‌ها حتی بدتر از قبل هم می‌شود.

کیفوز وابسته به سن

قوز کمر وابسته به سن هم درست مانند انواع دیگر این عارضه باعث افزایش انحنای ستون فقرات می‌شود و به تدریج و در سنین بالاتر وضعیت بسیار بدتری پیدا می‌کند. این نوع کیفوز بیشتر مواقع در نتیجه‌ی بیماری‌های جسمانی دیگر برای فرد رخ می‌دهد. برای مثال، پوکی استخوان باعث از بین رفتن تراکم استخوان‌ها و ضعیف شدن آن‌ها می‌شود. همین می‌تواند زمینه‌ی بروز کیفوز را در افراد به وجود بیاورد. انجام فعالیت‌های بدنی مفید برای سلامت ستون فقرات مانند بهترین ورزش برای دیسک کمر به شما در جلوگیری از بروز این نوع قوز کمر کمک می‌کند.

علائم تشخیص قوز کمر

افراد مبتلا به ناهنجاری کیفوز ممکن است به جز به وجود آمدن یک انحنای جز‌ئی در ناحیه‌ی فوقانی ستون فقرات و گرد شدن شانه‌ها، متوجه هیچ گونه علامت و نشانه‌ای نشوند. در موارد خفیف، علا‌‌ئم کیفوز با نوع آن ارتباطی مستقیم دارد. به طور کلی مشاهده‌ی موارد زیر می‌تواند نشان‌دهنده‌ی بروز قوز کمر باشد.

• عدم تقارن در میان شانه‌های هر طرف
• افتادگی و گرد شدن شانه‌ها به سمت جلو
• قوز و گردی قابل مشاهده در ناحیه‌ی بالایی کمر
• سفتی و گرفتگی ماهیچه‌های همسترینگ (پشت ران)
• از دست دادن توانایی کنترل عملکرد روده یا مثانه
• تنگی نفس یا بروز سایر مشکلات تنفسی مرتبط با ریه
• ضعف، بی‌حسی و گز گز نواحی مختلف پا
• مشکل در بلع غذا و خستگی مفرط
• کمر درد و کاهش توانایی حفظ تعادل بدن

قوز کمر تا چه سنی قابل درمان است؟

قوز کمر بسته به سن، شدت و علت بروز آن در سنین مختلف قابل درمان است. تشخیص و درمان کیفوز در سنین نوجوانی، به ویژه بین ۱۳ الی ۱۶ سالگی،‌ موثرتر واقع می‌شود؛ چرا که ستون فقرات در این دوران از زندگی انسان همچنان در حال رشد است و می‌توان با روش‌هایی چون انجام تمرینات ورزشی و فیزیوتراپی به رفع این عارضه کمک کرد. در افراد بزرگسال، درمان قوز کمر بیشتر به کنترل علا‌ئم و جلوگیری از پیشرفت این اختلال جسمانی محدود می‌شود. به طور کلی باید گفت که بهترین زمان برای رفع قوز کمر وقتی است که ستون فقرات همچنان به رشد خود ادامه می‌دهد؛ اما در هر سنی می‌توان برای بهبود و جلوگیری از وخیم‌تر شدن وضعیت آن اقدام کرد.

روش‌های جلوگیری از قوز کمر چه هستند؟

همانطور که فهمیدید قوز کمر انواع مختلفی دارد و شما نمی‌توانید از بروز همه‌ی آن‌ها جلوگیری کنید. با این حال برای پیشگیری از ابتلا به این عارضه سعی کنید نکات و اقدامات زیر را حتما در نظر داشته باشید.

• داشتن برنامه‌ی ورزشی منظم برای تقویت عضلات پشت و شکم
• رژیم غذایی مناسب و حاوی کلسیم و ویتامین D برای حفظ استحکام استخوان‌ها
• ترک سیگار برای جلوگیری از تخریب ستون فقرات و ضعیف شدن استخوان‌ها
• اجتناب از خم شدن بیش از اندازه و حفظ وضعیت بدنی مناسب و درست
• اجتناب از بلند کردن و حمل اجسام سنگین در طول روز
• حفظ وزن متناسب و جلوگیری از پیدا کردن اضافه وزن

برای رفع قوز کمر چه کنیم؟ (بررسی روش‌های درمانی)

اگر قوز کمر شما خفیف باشد ممکن است پس از بررسی و تشخیص پزشک نیازی به درمان آن نداشته باشید. با این حال برای کسانیکه به انواع سخت و پیشرفت‌کننده‌ی بیماری کیفوز مبتلا شده‌اند یا انحنای ستون فقراتشان زیاد شده است، گزینه‌های درمانی زیر در نظر گرفته خواهند شد.

• صبر و مشاهده‌ی وضعیت قوز کمر: اگر قوز کمر فرد بسیار خفیف باشد، احتمال دارد پزشک متخصص به او پیشنهاد کند تا منتظر شود و ببیند که انحنای ستون فقراتش بیشتر می‌شود یا خیر. اگر این انحنا شدت پیدا نکند و علا‌ئم دیگری مشاهده نشوند، ممکن است دیگر نیازی به انجام درمان‌های دیگر نباشد.
• استفاده از قوزبند:‌ احتمال دارد پزشک متخصص به برخی از افراد مبتلا به کیفوز شوئرمن که ستون فقرات آن‌ها هنوز در حال رشد است، استفاده و خرید قوزبند طبی را پیشنهاد کند. این قوزبندها با حمایت از استخوان‌های پشت بدن به ستون فقرات کمک می‌کند که در جایگاه طبیعی خود رشد نماید.
• مصرف داروهای ضد درد: استفاده از داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAID) می‌تواند به کاهش دردهای ناشی از قوز کمر شدید کمک کند.
• انجام فیزیوتراپی: فیزیوتراپی شامل انجام تمرینات خاصی است که به طور ویژه‌ بر تقویت عضلات مرکزی و پشت تمرکز دارند. این روش درمانی می‌تواند به کاهش انحنای کمر و بهبود درد و مشکلات ناشی از آن کمک کند.
• انجام تمرینات اصلاحی: اگر قوز کمرتان بسیار کم است یا در مراحل اولیه‌ی مشاهده‌ی آن به سر می‌برید، می‌توانید به سراغ انجام تمرینات اصلاح وضعیت بدنی بروید تا جلوی پیشرفت این ناهنجاری را بگیرید و احتمال بروز و مشاهده‌ی عوارض ناشی از آن را کاهش دهید.
• درمان بیماری‌های زمینه‌ای: اگر به دلیل ابتلا به بیماری‌های زمینه‌ای مانند پوکی استخوان و آرتریت با ناهنجاری قوز کمر روبرو شده‌اید؛ در مرحله‌ی اول باید به فکر درمان و مدیریت آن‌ها باشید. برای مثال، با تشخیص به موقع پوکی استخوان پزشکتان می‌تواند استفاده از مکمل‌های ویتامین D، هورمون درمانی و تمرینات درمانی را به شما توصیه کند.
• جراحی: افراد مبتلا به کیفوز مادرزادی یا کیفوز شوئرمن ممکن است با انجام عمل جراحی به نتایج قابل توجه و راضی‌کننده‌ای دست پیدا کنند. هدف از جراحی این دسته از افراد کاهش انحنای ستون فقرات و علا‌ئم مرتبط به آن مانند درد است. این روش درمانی انواع مختلفی دارد که رایج‌ترین آن‌ها فیو‌ژن ستون فقرات است؛ در این روش چند مهره‌ی درون ستون فقرات را به هم جوش می‌دهند تا برای همیشه به یکدیگر متصل شوند.

پزشک متخصص شما پس از آنکه وضعیت قوز کمرتان را مورد بررسی قرار داد، با در نظر گرفتن عواملی چون سن، سابقه‌ی پزشکی، نوع کیفوز، سلامت عمومی، شدت انحنای ستون فقرات و دشواری تنفس فرد یکی از درمان‌های بالا را به شما پیشنهاد می‌کند. لازم به ذکر است که کیفوز حتی پس از درمان هم ممکن است دوباره عود کند و شما برای بهبود وضعیت بدنی خود باید سبک زندگیتان را به طور کامل تغییر دهید. در صورت داشتن علا‌ئم زیر ممکن است برای انجام عمل جراحی واجد شرایط شوید:

• ابتلا به کیفوز مادرزادی
• ابتلا به کیفوز شوئرمن
• داشتن انحنای کمر بیش از ۷۵ درجه
• داشتن کمر درد شدید
• عدم دریافت نتیجه از روش‌های درمانی غیرجراحی

قوز کمر چگونه تشخیص داده می‌شود؟

در صورتیکه مشکوک به داشتن قوز کمر باشید پس از مراجعه به پزشک متخصص باید برای تشخیص نهایی یک سری آزمایش‌های ویژه را انجام دهید. در ویزیت اول، احتمال دارد پزشکتان از شما بخواهد حرکات مختلفی چون به آرامی خم شدن به سمت جلو را انجام دهید. پس از آن ممکن است نیاز باشد آزمایش اشعه‌ی ایکس انجام دهید که به کمک آن انحنای طبیعی ستون فقرات را اندازه‌گیری می‌کنند. علاوه بر این، شاید نیاز باشد تا آزمایش‌های دیگری چون ام آر آی را برای تشخیص اینکه به بیماری‌های زمینه‌ای مبتلا هستید یا خیر انجام دهید.

قوز کمر باعث بروز چه عوارضی می‌شود؟

عدم درمان قوز کمر می‌تواند باعث بروز عوارضی شود که به مرور زمان تاثیر منفی قابل توجهی را بر وضعیت سلامتی و ظاهری افراد می‌گذارند. در زیر این عوارض را به شما معرفی کرده‌ایم.

• مشکلات ریوی، گوارشی و قلبی: انحنای شدید ستون فقرات می‌تواند اندام‌های سینه و شکم را تحت فشار قرار دهد. این مشکل ممکن است تنفس را برای فرد سخت کند، عملکرد قلب را تحت تاثیر قرار دهد یا باعث رفلاکس اسید معده و بروز اختلال در بلع شود.
• آسیب عصبی: اگر مهره‌های ستون فقرات آن‌طور که باید در جایگاه خود قرار نگرفته باشند می‌توانند اعصابی را که از این ناحیه عبور می‌کنند را تحت فشار قرار دهند. این مشکل ممکن است باعث بی‌حسی، ضعف و حتی از بین رفتن تعادل پاها شود.
• محدودیت‌های فیزیکی: کیفوز شدید می‌تواند باعث شود که فرد توانایی راه رفتن،‌ خوابیدن، نشستن یا بلند شدن خود از روی سطوح مختلف را از دست بدهد.

سخن پایانی

همانطور که فهمیدید کیفوز یا همان قوز کمر یک ناهنجاری جسمانی است که در آن ستون فقرات فرد انحنای غیر معمولی و بسیار زیادی پیدا می‌کند. این عارضه در سنین پایین قابل درمان است و در سنین بالا هم با انجام روش‌های درمانی موثر به راحتی کنترل می‌شود. به یاد داشته باشید که تشخیص به موقع وضعیت قوز کمر درمان آن را برای شما ساده‌تر می‌کند؛‌ بنابراین در صورت مشاهده‌ی علا‌‌ئم گفته شده باید در اسرع وقت به یک پزشک متخصص مراجعه نمایید.

منابع: Healthline ,Cleveland Clinic