این روزها خبری درباره بیماری مشکوکی که ترانه علیدوستی، بازیگر معروف و محبوب کشورمان، دچار آن شده، منتشر شده است. پس از انجام بررسی‌های پزشکی، مشخص شد که ترانه علیدوستی به بیماری Dress مبتلا است که یک نوع واکنش شدید ناشی از حساسیت به برخی داروها است. اما این بیماری ناشناس چیست؟ آیا خطرناک است؟ چه تاثیراتی بر بدن دارد؟ در ادامه مقاله به این موضوع خواهیم پرداخت.
سندرم DRESS چیست؟
سندرم DRESS (Drug Reaction with Eosinophilia and Systemic Symptoms)، که همچنین با نام سندرم حساسیت دارویی شناخته می‌شود، یک واکنش دارویی شدید و متمایز است که می‌تواند تهدید کننده زندگی باشد. این سندرم با دوره نهفتگی طولانی مشخص می‌شود و شامل تظاهرات بالینی متنوعی مانند تب، بثورات پوستی، لنفادنوپاتی، و افزایش تعداد گلبول‌های سفید به نام ائوزینوفیل‌ها است. همچنین، التهاب اعضای داخلی نظیر کبد، کلیه و قلب می‌تواند در این حالت بروز پیدا کند. معیارهای استانداردی برای تشخیص این سندرم تدوین شده‌اند، اما اثربخشی آنها همچنان نیازمند تأیید است.
چگونگی ایجاد سندرم DRESS
سندرم DRESS به دلیل تعامل پیچیده‌ای بین چندین عامل ایجاد می‌شود. این تعاملات شامل نقص ژنتیکی در آنزیم‌های سم‌زدایی، واکنش‌های ایمنی ناشی از برهم‌کنش داروها با ماکرومولکول‌های سلولی و فعال‌سازی سلول‌های ایمنی می‌باشد. همچنین، عوامل ژنتیکی مانند نوع خاصی از آنتی‌ژن‌های لکوسیت انسانی (HLA) که به برخی داروها حساسیت دارند و تعاملات احتمالی بین داروها و فعال‌سازی مجدد ویروس‌ها، مانند ویروس اپشتین-بار (EBV) و سایر هرپس‌ویروس‌ها، نقش دارند. این تعاملات می‌توانند منجر به فعال‌سازی و گسترش سلول‌های خاص برای دارو و … شوند، که نهایتاً منجر به واکنش‌های سیستمیک شدید می‌شود. بر اساس مقاله‌‌ی قابل دسترسی از طریق وب‌سایت کتابخانه ملی پزشکی آمریکا، داروهایی که ارتباط آنها با این سندرم ممکن است وجود داشته باشد، شامل داروهای ضدتشنج، داروهای ضدویروسی، آنتی‌بیوتیک‌ها و آلوپورینول است.
همچنین مگزیلتین و تثبیت‌کننده‌های خلق و خو و داروهای ضد افسردگی از جمله داروهایی هستند که ممکن است به بروز سندرم DRESS منجر شوند. عوامل بیولوژیک نیز در ایجاد این بیماری نقش دارند و شواهد نشان می‌دهد که عوامل دیگری مانند استعداد ژنتیکی برای ابتلا به این سندرم، ناتوانی کبد در متابولیسم برخی داروها و فعال‌سازی مجدد برخی ویروس‌ها مانند ویروس اپشتین-بار (EBV) یا هرپس ویروس انسانی ۶ (HHV۶) نیز در این موضوع نقش دارند.
علائم سندرم DRESS
علائم معمول سندرم DRESS شامل موارد زیر می‌شود:
1. تب: بروز تب ممکن است یکی از علائم اولیه سندرم DRESS باشد و معمولاً با سایر علائم همراه است.
2. بثورات پوستی یا جوش: ظهور بثورات پوستی یا جوش‌های قرمز، زرد یا بنفش می‌تواند یکی از نشانه‌های مهم این بیماری باشد.
3. ائوزینوفیلی: افزایش تعداد گلبول‌های سفید با ائوزینوفیلی، معمول است و نشان‌دهنده واکنش التهابی در بدن می‌باشد.
4. لنفوسیتوز آتیپیک: در سندروم DRESS، تعداد لنفوسیت‌ها ممکن است افزایش یابد و لنفوسیت‌های غیر طبیعی ظاهر شوند که ممکن است نشانگر واکنش ایمنی غیرعادی باشد.
5. تورم غدد لنفاوی: بروز تورم در مناطق مختلف از بدن به خصوص غدد لنفاوی، نشان‌دهنده واکنش غیرطبیعی بدن به بیماری است.
6. التهاب اندام‌های داخلی: سندروم DRESS می‌تواند با التهاب اندام‌های داخلی مختلفی همراه باشد، که ممکن است علایم مختلفی از جمله درد شکم یا ناراحتی های دیگر را ایجاد کند.
تشخیص سندرم DRESS ممکن است با مشکلاتی روبرو شود زیرا علائم آن می‌توانند با علایم بیماری‌های دیگر از جمله سلولیت، هپاتیت ویروسی و لوپوس اریتماتوز سیستمیک متداخل باشند. این اشتباه در تشخیص می‌تواند باعث تاخیر در درمان و مشکلات بیشتر برای بیمار شود، بنابراین تشخیص صحیح و سریع از اهمیت بالایی برخوردار است.
بیماران مبتلا به سندرم DRESS ممکن است علائم متنوعی را تجربه کنند، بروز بثورات پوستی معمولاً با راش قرمز شروع می‌شود و می‌تواند در هر نقطه‌ای از پوست ظاهر شود، اما اغلب از صورت و قسمت بالایی بدن شروع می‌شود. اگرچه نادر است، اما سایر اندام‌ها نیز ممکن است به دلیل این بیماری ملتهب شوند.
عارضه‌های پوستی در سندرم DRESS
در سندرم DRESS، علایم پوستی می‌تواند بسیار متنوع و گاهی ناشناخته باشد. این علایم ممکن است به طور ناگهانی ظاهر شوند و شدیدترین علایم آن معمولاً در دو تا شش هفته از شروع دارو ظاهر می‌شود. برخی از علایم پوستی شامل موارد زیر می‌شود:
1. بثورات پوستی: بروز بثورات پوستی می‌تواند یکی از علائم اصلی سندرم DRESS باشد. این بثورات معمولاً به صورت قرمز، زرد یا بنفش و … باشند. آنها ممکن است به صورت پوسته‌هایی پوشیده شوند و در تمام بدن یا به صورت محدودی ظاهر شوند.
2. پوست خشک و التهابی: پوست خشکی که با التهاب و قرمزی همراه است ممکن است نشانه‌ای دیگر از سندروم DRESS باشد. این علایم ممکن است به صورت اگزما نمایان شوند.
3. تورم پوست: تورم پوستی ممکن است در نواحی مختلفی از بدن، از جمله صورت، گردن، دست ها و پاها ظاهر شود. این تورم معمولاً با درد همراه است و ممکن است باعث ایجاد ناراحتی شود.
4. آسیب پوستی: در موارد شدید، برخی از بیماران ممکن است علایم آسیب پوستی شدیدتری مانند وزیکول، بول، پوستول، پورپورا و یا ویدم صورت را تجربه کنند.
5. حساسیت به نور: برخی از بیماران ممکن است حساسیت به نور را تجربه کنند که ممکن است نشانه‌ای از تغییرات پوستی در سندروم DRESS باشد.
در کل، علایم پوستی در سندروم DRESS متنوع و شدید بوده و نیاز به توجه ویژه‌ای از طرف پزشک دارند.
عوارض سندرم DRESS
عوارض سندرم DRESS می‌تواند شدید و حتی تهدید کننده برای زندگی باشد، به‌ویژه اگر تشخیص یا درمان به موقع انجام نشود. برخی از عوارض اصلی آن عبارتند از:
1. درگیری پوستی: شامل بروز بثورات پوستی مانند اریتم، پاپول و در موارد شدیدتر، وزیکول، بول، پوستول، پورپورا، ضایعات هدفی و ویدم صورت است.
2. درگیری کبدی: افزایش آنزیم‌های کبدی که ممکن است به هپاتیت حاد و در موارد نادر، نارسایی کبدی منجر شود.
3. علائم سیستمیک: از جمله تب بالا، بزرگ شدن غدد لنفاوی، خستگی و بی‌حالی.
4. تغییرات خونی: افزایش تعداد گلبول‌های سفید با ائوزینوفیلی و یا مونونوکلئوز.
5. درگیری اندام‌های دیگر: ممکن است عوارضی مانند پنومونیت، میوکاردیت، پریکاردیت، نفریت و کولیت رخ دهد.
6. عوارض طولانی‌مدت: افرادی که درگیر سندرم DRESS بوده‌اند، ممکن است با عوارض طولانی‌مدت مانند تغییرات دائمی در سیستم ایمنی یا آسیب‌های دائمی به ارگان‌ها روبرو شوند.
درک علائم و شناسایی به موقع بسیار حیاتی است تا از پیشرفت بیماری و بروز عوارض جدی‌تر جلوگیری شود.
درمان سندرم DRESS
درمان سندرم DRESS معمولاً شامل مراحل زیر است:
1.قطع فوری دارو: اولین گام در درمان، قطع استفاده از دارویی است که باعث بروز واکنش شده است. این اقدام باید فوراً انجام شود تا جلوی پیشرفت بیشتر بیماری گرفته شود.
2.درمان پشتیبانی: این شامل اقداماتی مانند تزریق مایعات و نظارت دقیق بر عملکرد اعضای داخلی می‌شود. این اقدامات به پایداری وضعیت بیمار کمک می‌کند و می‌تواند از عوارض جانبی جدی جلوگیری کند.
3.کورتیکواستروئیدها: برای کنترل التهاب و واکنش‌های ایمنی، اغلب از کورتیکواستروئیدها استفاده می‌شود. این داروها می‌توانند به تسکین علائم و بهبود وضعیت بیمار کمک کنند.
4.مراقبت‌های تخصصی: در موارد شدید، ممکن است نیاز به مراقبت‌های ویژه در بیمارستان باشد، مثلاً در صورت وجود عوارض جانبی جدی یا نیاز به مراقبت‌های تخصصی بیشتر.
اهمیت نظارت پزشکی دقیق در طول درمان بسیار بالاست و بیماران باید هرگونه علائم جدید یا تشدید بیماری را به پزشک خود اطلاع دهند تا بتوانند درمان مناسب را دریافت کنند و از پیشرفت بیشتر بیماری جلوگیری شود.
نقش ژنتیک در بیماری DRESS
با توجه به توضیحات فوق، می‌توان تقسیمات زیر را برای نقش ژنتیک در بیماری DRESS ارائه داد:
1. ارتباط با آنتی‌ژن‌های لکوسیت انسانی (HLA):
– برخی اللوتایپ‌های HLA، مانند HLA-B1502 و HLA-B5801، با افزایش خطر واکنش‌های شدید دارویی مرتبط هستند، مثلاً سندروم استیونز-جانسون (SJS) و نکرولیز اپیدرمی سمی (TEN).
– این اللوتایپ‌ها می‌توانند با داروهای خاصی مانند کاربامازپین و آلوپورینول مرتبط باشند.
– در برخی جمعیت‌ها، به ویژه جمعیت‌های آسیایی، شیوع بیشتری دارند.
2. نقص‌های ژنتیکی در آنزیم‌های دتوکسیفایینگ:
– وجود نقص‌های ژنتیکی در آنزیم‌های دتوکسیفایینگ می‌تواند منجر به بروز سندروم DRESS شود.
– این آنزیم‌ها کمک می‌کنند تا متابولیت‌های فعال دارویی از بدن دفع شوند و عدم کارایی آنها ممکن است منجر به تجمع متابولیت‌ها و ایجاد واکنش‌های ایمنی شود.
3. پاسخ ایمنی دارو-محور:
– برخی ژن‌های مرتبط با سیستم ایمنی می‌توانند در شناسایی و واکنش به متابولیت‌های دارویی نقش داشته باشند، که این امر می‌تواند منجر به واکنش‌های ایمنی شدید و سیستمیک شود.
4. تفاوت‌های قومی:
– برخی ویژگی‌های ژنتیکی ممکن است در جمعیت‌های خاص شایع‌تر باشند و بیشتر از دیگران به سندروم DRESS حساس هستند.
– تفاوت‌های قومی می‌تواند در شیوع این بیماری تاثیرگذار باشد و برخی جمعیت‌ها ممکن است بیشتر به این بیماری حساس باشند.
جمع بندی
اخیرا ابتلای ترانه علیدوستی به بیماری ناآشنای DRESS بسیار خبرساز شده است. سندرم DRESS (Drug Reaction with Eosinophilia and Systemic Symptoms) یک واکنش نادر اما جدی به داروها است که با افزایش ایوسینوفیل‌ها، علائم پوستی، عملکرد کلیه‌ای ناهنجار و اختلالات در سیستم ایمنی همراه است. این سندرم ممکن است زمانی که افراد به داروهای خاصی حساسیت نشان دهند، رخ دهد و نیاز به شناسایی و قطع داروهای ممکن است تا از عوارض جدی جلوگیری شود. درمان این واکنش ممکن است نیاز به بسته‌های درمانی، از جمله کورتیکواستروئیدها و انجام بررسی‌های دقیق برای اطمینان از کنترل عوارض و تاثیرات مزمن داشته باشد.
