چقدر طول می‌کشد تا تغییرات در صورت‌های فلکی قابل مشاهده از روی زمین حس شود؟ پاسخ به این سوال به طول عمر ستارگان خاص بستگی دارد. اکثر ستاره‌های کهکشان ما کوچک هستند. با این حال، در صورت‌های فلکی که می‌بینیم، ستارگان بزرگ و درخشان بیش از حد نمایان شده‌اند. هرچه ستاره بزرگ‌تر باشد، عمر آن کوتاه‌تر است و زودتر از آسمان ما ناپدید می‌شود.
به نقل از اسپیس، ستارگانی به اندازه هشت برابر خورشید و بزرگ‌تر از آن در پایان عمر خود یک فروپاشی هسته‌ای به نام ابرنواختر را تجربه خواهند کرد. این انفجار‌های عظیم، مناظر چشمگیر از ستاره‌هایی هستند که از آسمان ما ناپدید می‌شوند.
بسیاری از ستاره شناسان فکر می‌کنند اِبط‌الجوزا (Betelgeuse)، یک ستاره ابرغول سرخ، اولین ستاره‌ای خواهد بود که از آسمان ما ناپدید می‌شود. ممکن است همین فردا یا ۱۰۰ هزار سال آینده ناپدید شود، اما زمانی که منفجر شود، از ماه کامل روشن‌تر خواهد بود و آنقدر روشن است که در روز دیده می‌شود.
یکی دیگر از ستاره‌های مورد توجه اتا کارینا (Eta Carinae) است که بیشتر از نیمکره جنوبی قابل مشاهده است. این منظومه دوتایی ستاره‌ای صد‌ها برابر جرم خورشید است. حدود ۱۸۰ سال پیش «اتا کارینا» یک طغیان عظیم را تجربه کرد. ستاره زنده ماند، اما انفجار بعدی آن ممکن است به ابرنواختری منجر شود که ستاره را نابود کند.
پیش‌بینی دقیق لحظه انفجار این ستاره‌ها دشوار است، اما یک سرنخ می‌تواند ذرات شبح‌وار به نام نوترینو باشد. در طول یک ابرنواختر، بیشتر انرژی منتشر شده نور قابل رویت نیست، بلکه بیشتر به صورت نوترینو منتشر می‌شود.
برایان فیلدز (Brian Fields)، کارشناس ابرنواختر در دانشگاه ایلینوی می‌گوید: تولید نوترینو از سوی اِبط‌الجوزا در آخرین مراحل زندگی آن افزایش می‌یابد، به طوری که در آخرین روز، به اندازه کافی نوترینو منتشر می‌شود که آشکارساز‌های فعلی ما آن را ببینند. ما حدود ۲۴ ساعت قبل از انفجار ستاره از آن مطلع خواهیم شد.
فیلدز می‌گوید که چنین انفجار عظیمی ممکن است برای زمینی‌ها خطرناک به نظر برسد، اما ما برای تأثیرگذاری آن روی خودمان بسیار دور هستیم. برای اینکه حیات روی زمین تحت تأثیر قرار گیرد، یک ابرنواختر باید بین هشت تا ۱۰ پارسک یا حدود دو میلیون برابر فاصله زمین و خورشید از ما فاصله داشته باشد.
فیلدز توضیح داد: اگر چیزی به این نزدیکی داشتیم، تبدیل به درخشان‌ترین ستاره در آسمان ما می‌شد و آن‌ها مخفی نمی‌مانند.
اگرچه یک ابرنواختر ممکن است دراماتیک باشد، اما صورت‌های فلکی ما نسبت به حرکت ستارگان دچار تغییرات اساسی‌تری خواهند شد.
هر ستاره در کهکشان ما در حال حرکت است. به این جابه‌جایی، حرکت مناسب گفته می‌شود که نشان دهنده تغییر موقعیت ستاره از منظر زمین است. ستاره بارنارد سریع‌ترین ستاره است که با سرعت ۱۰ ثانیه در سال حرکت می‌کند و این بدان معنی است که در عرض ۱۸۰ سال، این ستاره به اندازه قطر یک ماه کامل جابجا می‌شود.
بیشتر ستاره‌ها بسیار کُندتر از آن سفر می‌کنند؛ بنابراین صورت فلکی که امروز می‌بینیم اساسا همان صورت فلکی هستند که یونانیان باستان آن‌ها را می‌دیدند. با این حال، طی ده‌ها هزار سال، حرکات ستارگان به شکل بنیادی بر شکل صورت‌های فلکی تأثیر می‌گذارد.
دب اکبر را در نظر بگیرید که یک ستاره در صورت فلکی دب اکبر است. پنج ستاره مرکزی دب اعظم نه تنها در آسمان ما نزدیک به هم ظاهر می‌شوند، بلکه از نظر فیزیکی نیز به یکدیگر نزدیک هستند. این ستاره‌ها که با هم متولد شده‌اند، «گروهی متحرک» هستند که با هم در سراسر آسمان سفر می‌کنند. با این حال، ستارگان جهت و حرکت خاص خود را دارند.
فیلدز می‌گوید: به مرور زمان، دب اعظم شکل می‌گیرد که اصلا شبیه قاشق نیست.
از آنجایی که این تغییرات در بازه‌های زمانی ده‌ها هزار سال قابل مشاهده خواهند بود که در آن ما انتظار ابرنواختر‌های زیادی را داریم، صورت‌های فلکی ما مدت‌ها قبل از ناپدید شدن ستارگان از آسمان تحت تاثیر حرکت مناسب قرار خواهند گرفت.
حرکت زمین بر آسمان شب ما نیز تأثیر می‌گذارد. سیاره ما می‌چرخد و جهت قطب شمال تغییر می‌کند.
کایلی اکسل (Kayleigh Excell)، محقق ابرنواختری که با فیلدز کار می‌کند، می‌گوید: مصری‌ها پیش از این یک ستاره شمالی متفاوت داشتند. در زمان اهرام جیزه، آلفا دراکونیس ستاره آن‌ها بود، که به عنوان توبان (Thuban) نیز شناخته می‌شود.
صورت‌های فلکی ما تغییر خواهند کرد، اما نه فقط به این دلیل که ستاره‌ها می‌میرند یا حرکت می‌کنند. ستاره‌های جدید به طور فعال در کهکشان ما متولد می‌شوند. این ستاره‌ها در نهایت از سحابی‌های خود بیرون خواهند آمد و اگر به اندازه کافی روشن باشند، جای خود را در صورت فلکی جدید در آسمان ما پیدا خواهند کرد.
منبع: ایسنا
